Σάββατο 29 Απριλίου 2017

Fr. Kafka: Ίχνη ανα-τροπής







Φραντς  Κάφκα
1883–1924

Οι δεινοπαθούντες και οι αλυσίδες τους

§1

Τι καινούριο θα μπορούσε να αναζητήσει κανείς μέσα στο έργο του Κάφκα; Σε κάθε περίπτωση, η αξία αυτού του έργου έχει αποτιμηθεί και συνεχίζει να αποτιμάται δεόντως από την οπτική της αυστηρά λογοτεχνικής γραφής. Μέσα στην χειμαρρώδη ροή αυτής της γραφής υφαίνεται καθορισμένος χώρος του ανθρώπου που ομιλεί τη γλώσσα ενός ελευθεριακού ρομαντισμού και μιας σκεπτικιστικής δυσπιστίας απέναντι στις βολικές και όχι λιγότερο βολεματικές, αλλά και ξέπνοες ιδεολογίες της «προόδου».  Συγχρόνως, στα σπλάχνα τούτης της γραφής κυοφορούνται όχι σπάνια εκρηκτικές αντι-στάσεις λόγου «σε μια εξουσία χωρίς όρια» (Adorno). Πράγματι, ένα προσεκτικό βλέμμα διακρίνει στα περισσότερα κείμενα του Κάφκα μια δρώσα αντίδραση σε αλυσίδες «φτιαγμένες από γραφειοκρατικά χαρτιά»· αλυσίδες, με τις οποίες δεσποτικές εξουσίες ακινητοποιούν τους ανθρώπους και τους καταδικάζουν να βασανίζονται μέσα στην υποτέλεια. Έχοντας βιώσει ο ίδιος την αυταρχική 

Κυριακή 23 Απριλίου 2017

Αριστοτέλης: περί σολοικισμού και λεκτικής βαρβαρότητας



Τι είναι σολοικισμός;

§1

Ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί τη λέξη σολοικισμός, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, για να χαρακτηρίσει ορισμένα γλωσσικά λάθη, καθοριστικής σημασίας σε  σχέση με τη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας.
Ι. Κατ’ αρχήν, η καταγωγή της εν λόγω λέξης ανάγεται πίσω στην πόλη Σόλοι στην Κιλικία. Όπως μας λέει ο Διογένης ο Λαέρτιος (Βιβλίο 1, 5), όταν έφυγε ο Σόλων από τον Κροίσο, πήγε στην Κιλικία και εκεί έχτισε μια πόλη, που της έδωσε το όνομά του, τους Σόλους. Εκεί εγκατέστησε έναν ορισμένο αριθμό Αθηναίων, οι οποίοι με τον καιρό ξέχασαν την αττική διάλεκτο της ελληνικής γλώσσας και μιλούσαν λανθασμένα· τότε λέχθηκε ότι «σολοικίζουν».

Δευτέρα 17 Απριλίου 2017

Descartes και Hegel: από την αυθεντία στην αυτονομία






Αμφιβολία και διαλεκτική

§1

Ποια η σημασία της αμφιβολίας; καρτεσιανώς ιδωμένη επιτρέπει στον άνθρωπο να απελευθερώνει τον λογισμό του από δόγματα, θεωρήματα, προκαταλήψεις που επιβάλλονται έξωθεν. Όποιος όμως αμφισβητεί οτιδήποτε και απροϋπόθετα απελευθερώνει πράγματι τον λογισμό του; Ασφαλώς όχι. Η αμφιβολία ως μέθοδος γίνεται βήμα απελευθέρωσης του ανθρώπινου νου, όταν χρησιμοποιείται ως συνειδητή ενέργεια απόφασης: «αποφασίζω να απαλλαγώ από τις προκαταλήψεις μου» σημαίνει πρωτίστως αποφασίζω να αρνηθώ την αρχή της αυθεντίας που υποθηκεύει την ελευθερία μου. Αυτή η αρχή είναι πάντοτε εγκατεστημένη στη ζωή μας είτε ως αυθεντία της παράδοσης, είτε ως καθολική συναίνεση είτε ως παντοδυναμία της κοινής λογικής, του κοινού νου· και όλες αυτές οι μορφές αυθεντίας εννοούνται στις πολυδαίδαλες εκδηλώσεις και εφαρμογές τους. Όταν αποφασίζω να αρνηθώ την αυθεντία σημαίνει περαιτέρω ότι αποφασίζω να εκπληρώσω έναν ανώτερο σκοπό, να κατακτήσω κάτι το διαρκές, σταθερό και αδιάψευστο, αλλά εμποδίζομαι προς τούτο από τον τρόπο που δομούν, καθιδρύουν τη σκέψη μου οι έξωθεν επιβαλλόμενες μορφές αυθεντίας.

Τρίτη 4 Απριλίου 2017

Gadamer: Τι είναι η φιλοσοφική ερμηνευτική;






Χανς-Γκέοργκ Γκάνταμερ
1900-2002


Φιλοσοφική Ερμηνευτική:
Ενάντια στην παραμορφωμένη κατανόηση


§1

Η φιλοσοφική σκέψη του Χ.-Γκ. Γκάνταμερ είναι πλήρως συνυφασμένη με τη φιλοσοφική ερμηνευτική, έτσι όπως αποκρυσταλλώθηκε στη σύγχρονη εποχή.  Ο Γκάνταμερ διατύπωσε θεμελιωδώς τη θεωρία του για τη φιλοσοφική ερμηνευτική στο βασικό φιλοσοφικό του έργο, το λεγόμενο opus magnus, με τίτλο: Αλήθεια και Μέθοδος (Wahrheit und Methode) 1960 και με υπότιτλο: Βασικά χαρακτηριστικά μιας φιλοσοφικής ερμηνευτικής (Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik). Καθοριστικό ρόλο για τη συνολική φιλοσοφική του εξέλιξη στα θέματα της ερμηνευτικής θεωρίας και πράξης έπαιξε η γνωριμία του με το έργο του Αριστοτέλη, εν τει 1923, όταν ως μαθητής του Heidegger παρακολουθούσε σχετικό σεμινάριο του δασκάλου του με θέμα: τα Ηθικά Νικομάχεια. Πρόκειται, στ’ αλήθεια, για ένα έργο, που προσφέρει ικανή προπαιδεία γύρω από την κατανόηση και την ερμηνευτική. Η